Günümüzde, dijital dünyada karşılaştığımız adaletsizlikler ve gizlilik sorunları giderek karmaşıklaşıyor. Özellikle teknoloji ve mobil uygulamalarla ilişkilendirilen bu sorunlar, daha da derinleşiyor. Ayrıca, kimlik hırsızlığı gibi dijital güvenlik tehditleri de günümüzde oldukça önemli bir konudur ve mobil uygulamaların bu tür tehditlere karşı daha fazla koruma sağlaması gerekmektedir. Son yıllarda, araştırmacılar ve gazeteciler, bu sorunları anlamak ve ele almak için kendi veri toplama araçlarını geliştirdiler. Ancak, bu veri toplama çabaları, internetin tarayıcılardan mobil uygulamalara doğru kayması ile sınırlı kalıyor ve bu önemli şeffaflık eksikliği sorununu ortaya çıkarıyor. Bu yazıda, mobil uygulamaların şeffaflık sorununu ele almak istiyorum. Özellikle mobil uygulamaların işleyişi ve veri kullanımı hakkında neden bu kadar az bilgiye sahip olduğumuzu anlamaya çalışacağız. Ayrıca, bu sorunu çözmek için neler yapılabileceğini ve gelecekte daha şeffaf bir dijital dünyanın nasıl oluşturulabileceğini tartışacağız.
Dijital dünyada yaşadığımız bu karmaşık sorunlar, daha fazla şeffaflık ve hesap verebilirlik ihtiyacını gösteriyor. Özellikle mobil uygulamaların işleyişi hakkında yetersiz bilgiye sahip olduğumuz bir gerçektir. Bu uygulamaların arkasındaki algoritmalar ve veri kullanımı, genellikle kullanıcılar için tamamen gizlidir. Bu da adaletsizliklerin, ayrımcılığın ve gizlilik ihlallerinin zeminini oluşturur. Tarayıcı eklentileri ve tarayıcı geliştirici araçları gibi araçlar, web tarayıcılarında şeffaflığı artırmak için kullanılmıştır. Ancak, bu araçlar sıkça masaüstü bilgisayarlarla sınırlıdır ve mobil cihazlar için aynı derecede etkili değildir. Bu, mobil uygulamaların işleyişinin masaüstü tarayıcılara kıyasla daha az şeffaf olduğu anlamına gelir.
Dijital sistemlerin üçüncü taraflar tarafından incelenmesi, genellikle web sayfalarının ne yaptığını incelemek için kullanılan iki sıradan araç sayesinde mümkün hale geldi: tarayıcı eklentileri ve tarayıcı geliştirici araçları. Tarayıcı eklentileri, bir web tarayıcısına doğrudan kurulabilen küçük programlardır ve kullanıcılara bir web sitesi ile nasıl etkileşimde bulunacaklarını genişletme imkanı verir. Bu eklentiler, genellikle şifre yöneticileri ve reklam engelleyicileri gibi araçlar için kullanılır, ancak aynı zamanda teknoloji platformlarının sınırları içinde kendi verilerini toplamak isteyen kullanıcılar için de çok kullanışlıdır.
Benzer şekilde, tarayıcı geliştirici araçları, web geliştiricilerinin web sitelerinin kullanıcı arayüzlerini test etmelerine ve hataları ayıklamalarına olanak tanımak için yapılmıştır. Bu araçlar, şirketlerin kullanıcıları nasıl izlediğini, profilleştirdiğini ve hedeflediğini araştırmak için güçlü mekanizmalardır. Dijital gözetimi açığa çıkarmakla kalmayıp, tarayıcı inceleme araçları, ayrımcılık, yanlış bilgi yayılması ve teknoloji şirketlerinin neden olduğu veya kolaylaştırdığı diğer zarar türlerini incelemek için veri toplamak için güçlü bir yol sağlar. Ancak, bu araçların etki alanı sınırlıdır. 2023’te Kepios’un raporuna göre, dünya genelinde internet kullanıcılarının %92’si akıllı telefonları üzerinden internete erişiyor, ancak sadece %65’i masaüstü veya dizüstü bilgisayar kullanıyor.
Bu, tarayıcı eklentileri ve geliştirici araçlarının sağladığı aynı seviyede inceleme yeteneğine sahip olmayan akıllı telefon ekosistemi için araçlarımızın eksik olduğu anlamına geliyor. Bu, web tarayıcılarının doğal olarak şeffaf olmasına karşın, mobil telefon işletim sistemlerinin aynı şeffaflığı sağlamadığı anlamına gelir.
Web sitesini görüntülemek istediğinizde sunucu size kaynak kodunu göndermek zorundadır. Ancak, mobil uygulamalar genellikle derlenmiş, yürütülebilir dosyalardır ve genellikle Apple’ın iOS App Store veya Google Play gibi yerlerden indirilir. Uygulama geliştiricileri, kullanıcıların uygulamaları kullanmaları için kaynak kodunu yayınlamak zorunda değiller. Web siteleri kaynak kodunu gönderirken, mobil uygulamalar genellikle derlenmiş, yürütülebilir dosyalardır ve kaynak kodlarını yayınlama zorunluluğu yoktur. Bu şeffaflık eksikliği, adaletsizliklerin, ayrımcılığın ve gizlilik ihlallerinin zeminini oluşturur.
Çözüm Önerileri:
- Daha iyi kullanıcı eğitimi, düzenleyici denetimler ve açık kaynak uygulamalar teşvik edilmelidir.
- Bağımsız denetimler ve kullanıcı kontrolleri gizliliği artırabilir.
- Veri minimizasyonu ve şeffaf politikalar benimsenmelidir.
- Uygulama geliştiricileri, kullanıcılarla gizlilik politikalarını paylaşmalı ve bu politikaları açık ve anlaşılır bir şekilde sunmalıdır. Kullanıcılar, verilerinin nasıl kullanılacağı konusunda bilinçli bir şekilde onay vermelidir.
- Mobil uygulamalar, kullanıcılardan hassas izinler istediğinde bunu açıkça ve gerekçeli bir şekilde yapmalıdır. Kullanıcılar, hangi verilere erişileceği konusunda tam bilgiye sahip olmalı ve istedikleri izinleri seçme hakkına sahip olmalıdır.
- Hükümetler ve düzenleyici kurumlar, mobil uygulamaların veri toplama ve kullanımını denetlemek ve düzenlemek için daha fazla çaba gösterebilirler. Bağımsız denetimler, mobil uygulamaların veri politikalarını ve güvenlik önlemlerini inceler. Bu, kullanıcılara daha fazla güvence sağlayabilir.
Sonuç olarak, şeffaflık eksikliği mobil uygulamaların güvenliği ve gizliliği konularında endişe yaratıyor. Şeffaflık sorunu ve kimlik hırsızlığı gibi güvenlik tehditleri, dijital dünyada daha fazla bilinç ve işbirliği gerektiriyor. Bu sorunlarla yüzleşirken, teknolojinin gelişimi ve kullanıcıların gizliliği arasında hassas bir denge bulunmalıdır. Gelecekte, bu sorunları ele almak için çözümler bulmalıyız.
“Gizliliği olmayan bir dünya, özgürlüğü olmayan bir dünyadır.” – Chris Soghoian
